Zielarstwo - Drogi moczowe

Drogi Moczowe

BRZOZA BRODAWKOWATA
Betula verrucosa

Działanie: Przetwory z liści brzozy wyraźnie zwiększają wydalanie moczu, a z nim jonów sodu i

chloru oraz w znacznym stopniu kwasu moczowego. Wykazują też słabe, choć u niektórych osób mało uchwytne, działanie napotne oraz ochronne na miąższ wątroby.

Ze świeżych zmiażdżonych liści brzozy wyciska się płyn, który po utrwaleniu dodatkiem alkoholu nazywany jest umownie sokiem brzozowym _ Succus Betulae (Herbapol). Właściwie jest to intrakt sporządzony na zimno. Niestety nasze preparaty, zwane sokami świeżymi, nie są standaryzowane w przeciwieństwie do zagranicznych.

Świeży sok z liści brzozy pobudza przesączanie w kłębkach nerkowych i zwiększa ilość wydalanego moczu oraz zawartych w nim jonów sodu i chloru oraz szkodliwych produktów przemiany materii. Wzmaga też nieznacznie wydzielanie potu oraz żółci. Wykazuje ponadto własności odtruwające przez wiązanie niektórych składników czynnych brzozy ze szkodliwy- mi produktami przemiany materii, które następnie jako związki rozpuszczalne w wodzie zostają wydalone z moczem.

Jest jeszcze sok brzozowy wypływający na wiosnę po wywierceniu głębokiego otworu w pniu. Zbiera się go do naczynia po założeniu odpowiedniej rurki. Z dużego 20-letniego drzewa można otrzymać bez szkody dla rośliny 3-5 l soku. Po zebraniu soku otwór w drzewie należy silnie zakorkować. Sok ten można przechowywać w lodówce 4-6 dni. Ma on działanie ogólnie wzmacniające, regulujące przemianę materii i zapobiegające tworzeniu się kamieni moczowych.

Pączki brzozy nie wykazują uchwytnego działania moczopędnego, natomiast działają przeciwzapalnie na uszkodzoną skórę. Obecnie są rzadko stosowane w lecznictwie.

Włóknouszek ukośny, tzw. huba brzozowa czarna, działa przeciwzapalnie, przeciw- bakteryjnie, wzmacniająco, zwiększa odporność organizmu. Ostatnio odkryto, że pobudza wytwarzanie interferonu, substancji przeciwwirusowej, obecnej u ludzi i zwierząt. Jeżeli słuszne jest przekonanie, że wirusy są przyczyną powstawania niektórych nowotworów, to wyciągi z omawianego grzyba mogą mieć znaczenie pomocnicze zarówno w chorobie nowotworowej jak i w chorobach wirusowych. Podobne własności ma huba brzozowa biała z grzyba Piptoporus betulinus. Można je więc stosować razem  lub osobno, zależnie od dostępności. Dawniejsze badania wykonane w ZSRR wykazały, że wyciągi z huby brzozowej czarnej mogą przyjmować chorzy w IV stadium raka jako środek pomocniczy o podanych wyżej właściwościach, a także w pewnym stopniu -przeciwbólowy. Stosowanie wyciągów z huby może być korzystne w okresie przed operacją i po operacji, bo przypuszczalnie zmniejsza niebezpieczeństwo przerzutów oraz wydłuża okres przeżycia.

Odwary z huby brzozowej czarnej podawane doustnie działają przeciwzapalnie na błony śluzowe przewodu pokarmowego, a w irygacjach _ na błony śluzowe narządów rodnych.

Działania niepożądane: Przetwory z brzozy stosowane w zalecanych niżej dawkach nie wywołują odczynów niepożądanych.

Zastosowanie: Liść brzozy jest cennym surowcem o dużym zastosowaniu we współczesnym lecznictwie. Napary i odwary z liści brzozy mają zastosowanie jako naturalny, nietoksyczny lek, podawany doustnie w niektórych przewlekłych chorobach dróg moczowych, połączonych ze zmniejszonym wydzielaniem moczu, obrzękach na tle niewydolności nerkowej, a zwłaszcza w zmniejszonym wydalaniu kwasu moczowego i moczanów (skaza moczanowa), również w kamicy moczowej.

Przetwory z liści brzozy przyśpieszają usuwanie z moczem i potem szkodliwych produktów przemiany materii. Dzięki temu są często stosowane w chorobie gośćcowej, skazie moczanowej oraz w niektórych chorobach skórnych, jak trądzik młodzieńczy, zapalenie łojotokowe skóry, łuszczyca, a także w lekkich schorzeniach wątroby.

Napary i odwary z liści brzozy są również stosowane zewnętrznie do okładów i obmywań w zaczerwienieniu skóry, wysychaniu i uiszczeniu się naskórka, schorzeniach owłosionej części głowy i zapaleniu węzłów chłonnych.


w chorobach nerek oraz w kamicy moczowej, podobnie jak napary z liści, a także w zaburzeniach czynności wątroby, również w niektórych schorzeniach skórnych; zewnętrznie przeciw piegom. Rekonwalescentom i osobom w wieku podeszłym zaleca się go jako środek wzmacniający i w pewnym stopniu odtruwający.

Plecha huby brzozowej czarnej w postaci odwaru ma zastosowanie w przewlekłych nieżytach przewodu pokarmowego, uszkodzeniach wątroby przez toksyny bakteryjne i szkodliwe związki, powstające podczas rozpadu komórek.

Przetwory: Napar z liści brzozy: 2-3 łyżki liści brzozy zalać 2 szklankami wody wrzącej. Ogrzewać do wrzenia i gotować łagodnie pod przykryciem 3 min. Odstawić na 10 min i prze- cedzić. Pić porcjami po 1/2-2/3 szklanki 2-3 razy dziennie między posiłkami jako środek moczopędny, przeciwobrzękowy i przeciwzapalny.

Odwar z huby brzozowej czarnej (Inonotus obliquus): 1 łyżkę rozdrobnionej grzybni zalać 1-1/2 szklanki letniej wody i pozostawić na noc. Rano ogrzewać do wrzenia na małym ogniu. Odstawić na 5 min i przecedzić do termosu. Pić 1-2 łyżki  kilkakrotnie w ciągu dnia przed jedzeniem jako ogólnie wzmacniający i zwiększający odporność organizmu w chorobie wyniszczającej, również objawowo w raku.


Sok brzozowy naturalny: otrzymany wiosną sok po nacięciu pnia pić 4 razy dziennie po 1/2 szklanki między posiłkami, a po 5 dniach 3 razy dziennie po 1 szklance w kamicy moczowej, zapaleniu nerek i pęcherza oraz jako ogólnie wzmacniający. Ogółem trzeba wypić 15 litrów. Ma przyjemny smak słodkawo-kwaśny i może być przechowywany w lodówce do 4 dni.

Zioła w skazie moczanowej: zmieszać po 40 g liści brzozy i korzenia wilżyny oraz po 20 g liści porzeczki czarnej, korzenia pokrzywy i ziela ogórecznika. Następnie 21/2 łyżki ziół zalać 3 szklankami wody ciepłej i ogrzewać do wrzenia. Gotować powoli pod przykryciem 5 min. Odstawić na 10 min i przecedzić do termosu. Pić 3 razy dziennie po 2/3 szklanki między posiłkami w celu usunięcia nadmiaru kwasu moczowego i moczanów.

Zioła w zapaleniu pęcherza: zmieszać po 30 g liści brzozy i ziela janowca, po 20 g naowocni fasoli, kwiatów rumianku i owoców jałowca oraz po 40 g owoców dzikiej róży i ziela skrzypu. Zalać 2 łyżki ziół 2 szklankami ciepłej wody i ogrzewać do wrzenia. Gotować powoli pod przykryciem 2-3 min. Odstawić na 10 min i przecedzić do termosu. Można osłodzić miodem. Pić po 1/2 szklanki 3 razy dziennie między posiłkami w zapaleniu miedniczek nerkowych i pęcherza.

KŁĄCZE PERZU

Graminis rhizoma  

Działanie: Zawarte w surowcu mannitol, kwas glikolowy i inne związki łagodnie wzmagają przesączanie kłębkowe i zwiększają w ten sposób ilość wydalanego moczu, a w nim szkodliwych produktów przemiany materii. Kwasy glikolowy i glicerowy przyspieszają jednocześnie procesy utleniania różnych związków w tkankach, co prowadzi do obniżenia zawartości szkodliwych metabolitów w organizmie (działanie "czyszczące krew").

Zawarta w surowcu rozpuszczalna krzemionka wywiera korzystne działanie ochronne na skórę, błony śluzowe, tkankę łączną, narządy wewnętrzne i naczynia krwionośne, nadając im odpowiednią elastyczność i odporność. Reguluje przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych i hamuje odkładanie się w nich cholesterolu. Współdziała z krzemionką inozytol, który obniża nieco poziom tłuszczów i cholesterolu we krwi i przeciwdziała stłuszczeniu wątroby.

Kłącze perzu ma łagodne działanie przeczyszczające i reguluje częstotliwość wypróżnień. Ma także działanie antybiotyczne, przeciwgorączkowe i żółciopędne.

Działania niepożądane: Przetwory z perzu stosowane w dawkach leczniczych, a nawet nieco większych, nie wywierają działania szkodliwego na organizm.

Zastosowanie: Przetwory z kłącza perzu stosuje się jako leki moczopędne w nieżycie nerek i związanym z tym skąpym wydalaniu moczu, w obrzękach, kamicy moczowej i nadciśnieniu.

Zaleca się również w niewydolności wątroby i zmniejszonym wydalaniu żółci, skłonności do kamicy żółciowej oraz różnych schorzeniach związanych z nieprawidłową przemianą materii, jak trądzik pospolity.


Przetwory. Odwar z perzu: 1-1 1/2 łyżki kłączy zalać 2 szklankami wody letniej. Ogrzać do wrzenia i gotować powoli pod przykryciem 5 min. Odstawić na 15 min i przecedzić. Pić 1/2-2/3 szklanki 2-4 razy dziennie jako lek poprawiający przemianę materii oraz łagodnie moczopędny, obniżający ciśnienie krwi i przeciwgorączkowy.

Zioła odtruwające: zmieszać po 50 g kłączy perzu, ziela rdestu ptasiego i ziela szanty oraz po 25 g ziela fiołka trójbarwnego, korzenia łopianu, korzenia wilżyny i kwiatów kasztanowca. Zalać 2 łyżki ziół 21/2 szklankami wody ciepłej i odstawić na 30 min do napęcznienia. Następ- nie ogrzać do zagotowania i odstawić na 10 min, po czym przecedzić. Pić 2/3 szklanki 3 razy dziennie między posiłkami, jako środek odtruwający, moczopędny, przeciwzapalny i przeciw- krwotoczny. Stosuje się w marskości wątroby, niewydolności nerek, dolegliwościach skórnych, otyłości, gośćcu i dnie.

KORZEŃ MNISZKA
Taraxaci radix  

Działanie: Mniszek i jego przetwory działają w dwu podstawowych kierunkach, co wielokrotnie potwierdzono badaniami farmakologicznymi i klinicznymi. Pierwszym z nich jest pobudzający wpływ na wytwarzanie żółci przez wątrobę oraz ułatwienie jej przepływu przez drogi żółciowe do dwunastnicy. Następuje wówczas zwiększenie kurczliwości tych przewodów, zwłaszcza pęcherzyka żółciowego, i tym samym przeciwdziałanie zastojowi żółci. Związki czynne mniszka mają również korzystny, aczkolwiek ograniczony wpływ na czynność wy- dzielniczą trzustki, a zatem i na normalizację całego procesu trawienia. Drugim kierunkiem jest działanie moczopędne, przede wszystkim przez zwiększanie przesączania w kłębkach nerkowych. Ważna jest też zdolność niektórych substancji mniszka tworzenia rozpuszczalnych w środowisku wodnym kompleksów ze szkodliwymi metabolitami, powstającymi w organizmie człowieka.  Jest  to  działanie  odtruwające  i  oczyszczające,  nazywane dawniej  czyszczącym krew.
Ponadto mniszek powoduje rozkurcz niektórych mięśni gładkich, jeżeli są w stanie częściowego skurczu, co ma znaczenie w usprawnianiu przepływu żółci i moczu. Działa także nieznacznie przeciwcukrzycowo, pobudzająco na wydzielanie soku żołądkowego, a poza tym, co stwierdzono niedawno, zwiększa odporność organizmu, czyli jest środkiem immunoregulującym. Wywiera korzystny wpływ na czynność fagocytarną białych ciałek krwi, a przypuszcza się, że pobudza również wytwarzanie interferonu, substancji o właściwościach przeciwwirusowych. O tym, że mniszek ma istotny wpływ na mechanizmy obronne i regulujące prawidło- wy rozwój, świadczy też fakt,  że w Chinach  przeprowadzono udane próby żywienia  jedwabników młodymi  liśćmi mniszka, uzyskując zaskakująco korzystne wyniki.

Zewnętrznie wyciągi z mniszka i świeży sok działają regenerujące na skórę, przyspieszają bliznowacenie i zanikanie uszkodzeń skóry.

Działania niepożądane: Przetwory z mniszka stosowane w zalecanych dawkach nie wywie- rają szkodliwego działania ubocznego.

Zastosowanie: Przetwory z mniszka stosuje się w wielu schorzeniach powodujących uszkodzenie wątroby i zmniejszenie wytwarzania żółci, zwłaszcza w stanach rekonwalescencji po wirusowym zapaleniu wątroby, po zabiegach na drogach żółciowych, w zastoju żółci w pęcherzyku żółciowym, w zagrożeniu kamicą żółciową i jej początkach.

Zaleca się je również w chorobach z upośledzeniem czynności kłębków nerkowych i zmniejszeniem dobowej ilości moczu, w obrzękach spowodowanych niedomogą krążenia i nerek, pomocniczo w reumatyzmie, dnie (podagrze), otyłości i niektórych chorobach skórnych, zwłaszcza u dorastającej młodzieży.

Ponadto jako środek uzupełniający, zwykle w połączeniu z innymi ziołami, stosuje się w stanach przed cukrzycowych oraz w początkach cukrzycy (łącznie z właściwą dietą). Mniszek jest także stosowany w niedoborze soku żołądkowego, ogólnym osłabieniu organizmu u osób starszych i rekonwalescentów oraz w zwiększonej podatności na choroby infekcyjne i wirusowe.

Zewnętrznie używa się mniszka do kąpieli kosmetycznych, a świeży sok mleczny do okładów na brodawki, kurzajki i kłykciny (podobnie jak sok z glistnika).

Kwiaty mniszka mają takie same własności co korzeń i ziele, lecz są godne polecenia, zwłaszcza w przewlekłym nieżycie jamy ustnej, gardła i oskrzeli.

Przetwory: Odwar z korzenia mniszka: 2 łyżki rozdrobnionego korzenia zalać 2 szklankami gorącej wody i odstawić do napęcznienia przez 1 godz. Następnie ogrzewać powoli do wrzenia i gotować pod przykryciem 3-5 min. Odstawić na 10 min i przecedzić. Pić 1/2-2/3 szklanki 2-3 razy dziennie na 1 godz. przed posiłkiem jako środek moczopędny i żółciopędny.

Wino z korzeni mniszka: rozdrobnić 30-40 g wysuszonych korzeni mniszka i zalać butelką (700 ml) białego wina gronowego. Pozostawić na 2 tygodnie, często wstrząsając. Przecedzić i pić po 1 łyżce lub 1 kieliszku do likieru 2-3 razy dziennie na 1 godz. przed posiłkiem jako środek pobudzający apetyt lub po jedzeniu jako ułatwiający trawienie.

Sok ze świeżych liści mniszka: zebrane wiosną młode liście mniszka lub całe rośliny z korzeniami wymyć w wodzie, rozłożyć, by obciekła woda, zemleć w maszynce do mięsa i wycisnąć sok przez płótno. Na 5 szklanek soku dodać 1 szklankę spirytusu dla utrwalenia, rozlać do butelek i przechowywać w lodówce. Pić sok, rozpoczynając od 1 łyżeczki dziennie w ciągu 10 dni (zmieszany z napojem owocowym lub kompotem), następnie zwiększać stopniowo do 4 łyżeczek dziennie i w końcu pić 3 razy dziennie po 1 łyżce stołowej. Działa ogólnie wzmacniająco, uodporniające, odtruwające, zwłaszcza jako środek pomocniczy dla rekonwalescentów i osób w wieku podeszłym. Niekiedy zaleca się pić na wiosnę do 5-7 l soku w podanych dawkach. Okład ze świeżo wyciśniętego soku mniszka niszczy stopniowo brodawki, kurzajki i kłykciny, podobnie jak sok z glistnika.


Zielony napój z liści mniszka: 2-4 liście mniszka pociąć na kilka kawałków i zmiksować w 1/2-2/3 szklanki napoju owocowego, mleka, kefiru lub jogurtu. Wypić rano i po południu między posiłkami jako środek ogólnie wzmacniający, witaminizujący i poprawiający cerę. Stosować wiosną przez 3-4 tygodnie.
Syrop z kwiatów mniszka: zebrać świeżo rozwinięte koszyczki, wyskubać z nich żółte kwiaty, włożyć do słoika, przesypując warstwami cukrem, nieco je ugnieść, by zaczęły puszczać sok, wlać na wierzch 1 łyżkę spirytusu, dosypać cukru i odstawić na tydzień. Później przechowywać w lodówce nie dłużej niż 3-4 miesiące. Przyjmować powoli i stopniowo przełykać, najpierw po 1 łyżeczce syropu wraz z płatkami, zwiększając stopniowo do 3-4 łyżeczek dziennie.

KORZEŃ POKRZYWY ZWYCZAJNEJ 
Urticae radix

Działanie: Wyciągi z pokrzywy tylko nieznacznie podnoszą dobową ilość wydalanego moczu, ale dzięki hamowaniu resorpcji zwrotnej wyraźnie zwiększają eliminację chlorków, mocznika i szkodliwych produktów przemiany materii. Z tego powodu pokrzywa uważana jest za środek _czyszczący krew_.

Obserwuje się także wyraźne działanie na procesy przemiany materii, na co ma wpływ, z jednej strony, bogaty zestaw witamin, które mogą uzupełniać niewielkie niedobory, występują- ce zwłaszcza w okresie wiosennym u dzieci, młodzieży i osób w wieku podeszłym, z drugiej strony _ duża zawartość soli mineralnych, a wśród nich różnych pierwiastków śladowych, które są niezbędnymi składnikami enzymów i hormonów ustrojowych uczestniczących w procesach przemiany materii.

Zarówno liście, jak i korzenie pokrzywy obniżają ciśnienie krwi, co wynika częściowo z ich działania moczopędnego, a także z rozkurczowego wpływu na mięśnie naczyń krwionośnych. Sprzyja to lepszemu ukrwieniu, obfitszemu doprowadzeniu tlenu i sprawniejszemu odprowadzeniu metabolitów.

Odwary z pokrzywy mają również działanie przeciwkrwotoczne, zapobiegające drobnym krwawieniom z naczyń włosowatych w przewodzie pokarmowym, przypisywane nie tylko witaminie K, występującej w surowcu w dość znacznej ilości, ale również flawonoidom i garbni- kom. Pokrzywa zwiększa też poziom hemoglobiny i liczbę czerwonych krwinek, podobnie jak to się obserwuje po preparatach zawierających związki żelaza.

Przetwory z  liści  pokrzywy pobudzają  wydzielanie  soku żołądkowego,  mają także nie- znaczne działanie żółciopędne. Ułatwiają trawienie, przyswajanie pokarmów i prawidłowy przebieg procesów przemiany materii. Zmniejszają stany zapalne przewodu pokarmowego i przeciwdziałają mało nasilonym biegunkom.

Szczególne znaczenie ma pobudzający wpływ pokrzywy na czynność wydzielniczą trzustki, fakt tym bardziej godny podkreślenia, iż mało jest ziół o podobnych właściwościach. Pokrzywa obniża nieznacznie poziom cukru we krwi i wykazuje synergizm z innymi surowcami zielarskimi o działaniu przeciwcukrzycowym.

W liściach i korzeniu pokrzywy stwierdzono niedawno istnienie czynników pobudzających wytwarzanie interferonu i antygenów wirusowych, substancji chroniących organizm człowieka przed inwazją wirusów, a pośrednio przed tymi rodzajami nowotworów, które są wywołane wtargnięciem do komórek odpowiednich wirusów onkogennych.

Wodne wyciągi podawane zewnętrznie działają lekko drażniąco na owłosioną skórę głowy i, jak się przyjmuje, sprzyjają lepszemu wzrostowi włosów.

Korzeń pokrzywy działa moczopędnie nieco silniej niż liście i lepiej eliminuje chlorki, mocznik oraz szkodliwe produkty przemiany materii, a nadto w większym stopniu drażni owłosioną skórę głowy. Ma także korzystny wpływ na mieszki włosowe oraz gruczoły potowe i łojowe.

Działania niepożądane: Należy podkreślić, że przetwory z pokrzywy są dobrze tolerowane przez przeważającą większość ludzi, czasem jednak u nielicznych osób większe dawki wyciągu z pokrzywy mogą wywołać reakcje alergiczne, podrażnienie żołądka, obrzęk i skąpomocz. Po podaniu zewnętrznym (np. woda pokrzywowa) bardzo rzadko występują odczyny alergiczne.

Zastosowanie: Wyciągi z liści pokrzywy stosuje się w łagodnych stanach zapalnych dróg moczowych oraz przewodu pokarmowego, zbyt skąpym wydalaniu moczu, a pomocniczo w kamicy moczowej i skazie moczanowej, chorobie reumatycznej oraz niektórych schorzeniach skórnych, zwłaszcza wieku młodzieńczego.

Pokrzywę stosuje się również w łagodnie przebiegających biegunkach różnego pochodzenia, nieżycie żołądka i jelit, a zwłaszcza w nieżycie śluzowo-błoniastym jelit, ponadto pomocniczo w nieznacznych krwawieniach w przewodzie pokarmowym.

Odwary z pokrzywy stosuje się w niektórych zaburzeniach przemiany materii, wynikających z niedoboru pewnych mikroelementów. Można je podawać dawcom krwi, wykazującym okresowo zwiększone zapotrzebowanie na jony żelaza.

Razem z innymi surowcami zielarskimi o podobnym działaniu pokrzywę można stosować w początkowym okresie cukrzycy.

Odwary z pokrzywy stosuje się zewnętrznie do obmywań owłosionej skóry głowy w łupieżu i łojotoku, a także do irygacji w zapaleniu pochwy i upławach.

Lepsze wyniki w leczeniu łupieżu i łojotoku daje korzeń pokrzywy.

Przetwory: Odwar z liści pokrzywy: 2-2 1/2 łyżki liści zalać 2 szklankami wody gorącej i gotować łagodnie pod przykryciem 5 min. Odstawić na 10 min i przecedzić do termosu. Pić 1/2-2/3 szklanki 2-3 razy dziennie po jedzeniu jako środek poprawiający przemianę materii; również w niedokrwistości (np. dla dawców krwi) w okresie 2-3 tygodni, przyjmując zarazem tabletkę witaminy B1, ponadto jako lek moczopędny, ogólnie odtruwający i zwiększający wydzielanie soku trzustkowego. Podawać dzieciom w braku odporności na infekcje, zależnie od wieku 1-2 łyżeczki 3 razy dziennie, dzieciom starszym 1-2 łyżki odwaru.

Miód pokrzywowy: sproszkować równe ilości liści pokrzywy i liści orzecha włoskiego w młynku elektrycznym. Do 500 g miodu płynnego i ogrzanego dodać 3-4 łyżki sproszkowanych ziół i starannie wymieszać. Przyjmować doustnie po 1 łyżeczce do 1 1/2 łyżeczki 2-3 razy dziennie po jedzeniu jako środek wzmacniający mechanizmy obronne organizmu. Zalecany szczególnie dla kobiet jako profilaktyczny w zagrożeniu rakiem sutka.

Zioła wątrobowe dla rekonwalescentów: zmieszać po 50 g liści pokrzywy, korzenia łopianu i liści babki lancetowatej oraz po 25 g ziela krwawnika, liści mięty pieprzowej i kory kruszyny. Zalać 1 1/2 łyżki ziół 2 szklankami wody wrzącej i naparzać pod przykryciem 20 min. Odstawić na 5 min i przecedzić. Pić 3-4 razy dziennie po 1/2 szklanki między posiłkami po przebytym wirusowym zapaleniu wątroby w końcowym okresie 5-8 miesięcy zdrowienia. Także w nieżycie żołądka i jelit oraz dróg żółciowych.

Zioła w chorobie jelit: zmieszać po 50 g liści pokrzywy i ziela krwawnika oraz po 25 g kłącza wężownika (lub kłącza pięciornika kurzego ziela), ziela poziewnika, ziela rdestu ptasiego i korzenia lukrecji. Zalać 2-3 łyżki ziół 3 szklankami wody letniej i pozostawić do spęcznienia na 1 godzinę. Ogrzać powoli do wrzenia i po 5 min przecedzić. Pić 3-4 razy dziennie po 2/3 szklanki jako lek przeciwkrwotoczny, przeciwzapalny, przeciwbiegunkowy oraz w stanach za- palnych jelit, zwłaszcza we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego wraz z codziennymi wlewami doodbytniczymi wyciągu ziołowego. Jednocześnie przyjmować po tabletce witaminy B1

Zioła w osłabieniu potencji: zmieszać po 50 g liści pokrzywy, kwiatów nagietka i ziela krwawnika oraz po 25 g owoców głogu, ziela dziurawca i korzenia lukrecji. Zalać 2 łyżki ziół 2 szklankami wody gorącej i postawić na parze na 20 min pod przykryciem. Odstawić na 10 min i przecedzić. Pić 1/2-2/3 szklanki 3-4 razy dziennie między posiłkami. Działają ogólnie wzmacniająco. Jednocześnie przyjmować po kapsułce witaminy E 3 razy dziennie.

LIŚĆ BORÓWKI BRUSZNICY
Vitis idaeae folium

Działanie:
 Liście borówki brusznicy działają moczopędnie i odkażająco na drogi moczowe.

Zwiększają  nieznacznie dobową ilość wydalanego moczu, ale wyraźnie podnoszą stężenie usuwanych z organizmu jonów sodu i chloru oraz produktów przemiany materii. Wodne wy- ciągi z liści brusznicy wywierają również łagodne lecz długotrwałe i bardzo skuteczne działa- nie ściągające na błony śluzowe przewodu pokarmowego. Zapobiegają biegunkom i leczą te schorzenia. Niszczą różne mikroorganizmy, zmniejszają stany zapalne, wzmacniają ściany drobnych naczyń krwionośnych żołądka i jelit oraz wiążą toksyny bakteryjne.

Owoce brusznicy regulują czynności trawienne przewodu pokarmowego. Uważa się je jednak raczej za środek dietetyczny i odżywczy, a nie za surowiec leczniczy.

Działania niepożądane:
 Duże dawki wyciągów z liści brusznicy stosowane przez dłuższy czas mogą powodować objawy przewlekłego zatrucia hydrochinonem, jak wymioty, stany pobudzenia, kurcze i niedokrwistość hemolityczną. Jednocześnie zawarte w odwarach garbniki mogą drażnić żołądek i powodować zaparcia. Natomiast liście brusznicy w mieszankach ziołowych są całkowicie bezpieczne.

Zastosowanie:
 Odwary z liści borówki brusznicy działają bakteriobójczo i słabo moczopędnie w stanach nieżytowych i zakażeniach, towarzyszących kamicy nerkowej, także w zapaleniu miedniczek nerkowych, nieżycie pęcherza, bólach przy oddawaniu moczu i kurczach pęcherza moczowego. Zawarte w liściach glikozydy fenolowe -arbutyna i metyloarbutyna _ rozpadają się w słabo alkalicznym środowisku moczu do hydrochinonu i metylohydrochinonu o własnościach bakteriobójczych. Odwary z liści można stosować z dobrym skutkiem, zwłaszcza w kamicy moczanowej, cysteinowej i ksantynowej, ale należy wówczas doprowadzić pH moczu do wartości 7,0 _ 7,8.

Wodny wyciąg z liści brusznicy można stosować również w nieżytach żołądka i jelit, nad- miernej fermentacji i wzdęciach, mało nasilonych biegunkach, a nawet drobnych krwawieniach z uszkodzonych naczyń włosowatych przewodu pokarmowego, ale tylko jako składnik mieszanek ziołowych lub preparatów.

Przetwory:
 Odwar z liści borówki brusznicy: 1 łyżkę liści zalać 1 szklanką wody letniej i ogrzewać do wrzenia. Gotować powoli pod przykryciem 5 min. Odstawić na 10 min i przecedzić. Pić 1/3-1/2 szklanki 2-3 razy dziennie jako środek odkażający układ moczowy, a zwłaszcza pęcherz, oraz łagodny lek w nieżytach przewodu pokarmowego i mało nasilonych biegunkach.

Zioła moczopędne: zmieszać po 20 g liści borówki brusznicy, kwiatu wrzosu, liści brzozy, ziela nawłoci i ziela skrzypu. Zalać 1 1/2 łyżki ziół 2 szklankami gorącej wody, ogrzewać do wrzenia i gotować powoli pod przykryciem 5-7 min. Odstawić na 15 min i przecedzić. Pić 1/2 _ 2/3 szklanki 2-3 razy dziennie jako łagodny środek moczopędny i odkażający drogi moczowe.

Zioła w nieżycie pęcherza: zmieszać 40 g liści borówki brusznicy, po 20 g ziela skrzypu i ziela bratków oraz po 10 g kwiatów rumianku i liści brzozy. Zalać 2 łyżki ziół 2 szklankami wody ciepłej. Ogrzewać do wrzenia pod przykryciem, odstawić na 10 min i przecedzić. Pić 3 razy dziennie po 1/2 szklanki między posiłkami w nieżycie pęcherza, uczuciu palenia i bólu przy oddawaniu moczu i kurczach, na zlecenie lekarza i na podstawie analizy moczu.

LIŚĆ ORTOSYFONU GRONIASTEGO

Folium orthosiphonis

Lek pochodzenia naturalnego o następującym działaniu:
-wspomaga diurezę
-wspomaga leczenie stanów zapalnych dróg moczowych
-wspomaga leczenie zakażeń bakteryjnych dróg moczowych
-wspomaga leczenie podrażnień spowodowanych obecnością piasku w drogach moczowych

Liść ortosyfonu groniastego zalecany jest w przypadku:
-bakteryjnych skażeń dróg moczowych
-stanów zapalnych dróg moczowych
-kamicy nerkowej
-obecności piasku w drogach moczowych

Dawka dobowa: 6-12 g w postaci naparu

Opis działania: Środek wzmagający diurezę.

Wskazania: Pomocniczo w bakteryjnych i zapalnych chorobach dróg moczowych i w kamicy nerkowej (piasek).

Przeciwwskazania: Nie stosować przy obrzękach spowodowanych ograniczeniem czynności serca i nerek.

Sposób przygotowania: Łyżeczkę liścia ortosyfonu (2-3 g) zalać wrzącą wodą w ilości 150 ml (ok. 3/4 szklanki), pozostawić na 15 min., następnie przecedzić przygotowany napar.
Sposób użycia: Pić 3-4 razy dziennie 3/4 szklanki naparu.

LIŚĆ POKRZYWY

Urticae folium
Antirheumatcum, diureticum, hemostaticum, vitaminicum. 

Liście pokrzywy tradycyjnie zalicza się do surowców moczopędnych, przyznać jednak należy, że to działanie jest słabe. Zawarte w surowcu substancje ułatwiają za to wydalanie większych ilości chlorków, mocznika i innych szkodliwych substancji. Obecnie surowiec ma większe znaczenie jako lek przeciwzapalny w przebiegu chorób reumatycznych i stanów zapalnych stawów. Działanie takie wykazują zarówno stosowane doustnie wyciągi jak i okłady ze świeżych liści na chore miejsca.. Surowiec nasila również wydzielanie soku żołądkowego, ułatwia trawienie, zmniejsza stany zapalne przewodu pokarmowego i działa lekko przeciwbiegunkowo. Hamuje niewielkie krwawienia. Wykazuje słabe działanie hipoglikemiczne. Potwierdzono również korzystny wpływ wyciągów z surowca na profil lipidowy. Wodne wyciągi z liści pokrzywy zwiększają poziom hemoglobiny i ilość erytrocytów. Surowiec jest cennym źródłem witamin i mikroelementów, których niedobory mogą zaburzać wiele procesów metabolicznych. Obecność tych związków oraz soli krzemu (w tym częściowo w formie rozpuszczalnej) powoduje, że podawane doustnie wciągi z pokrzywy mają korzystny wpływ na stan paznokci i włosów. Z kolei stosowane zewnętrznie wyciągi z surowca pobudzają cebulki włosowe, działają również przeciwpotne i przeciwłojotokowo.

Wskazania: W chorobie reumatycznej jako środek o działaniu przeciwzapalnym. Jako pomocniczy środek moczopędny w stanach zapalnych dróg moczowych i piasku nerkowym. Surowiec stosuje się również w nieżytach żołądka i jelit. Pomocniczo w anemii, cukrzycy i hiperlipidemii. Pokrzywę można stosować również w celu uzupełnienia niedoborów witamin i minerałów. Zewnętrznie wyciągi z liści pokrzywy stosuje się przy łupieżu i łojotoku owłosionej skóry. 

NAOWOCNIA FASOLI
Phaseoli pericarpium

Działanie: Najbardziej znane jest działanie moczopędne wodnych wyciągów z owocni faso- li. Jest ono tym silniejsze, im bardziej upośledzona jest sprawność nerek. Stwierdzono również synergizm tych przetworów ze związkami czynnymi innych surowców moczopędnych. Dzięki temu można uzyskać dość silny efekt diuretyczny przy zastosowaniu preparatów pochodzenia roślinnego.

W praktyce jednak większe znaczenie ma działanie przeciwcukrzycowe strąków fasoli, bardzo wyraźne zwłaszcza w początkach cukrzycy. Stwierdzono, że w tym okresie można uzyskać nie gorsze wyniki lecząc ziołami, przy zastosowaniu prawidłowej diety, od wyników leczenia doustnymi preparatami syntetycznymi, np. pochodnymi sulfonylomocznika.

Działania niepożądane: W zalecanych dawkach leczniczych surowiec nie powoduje szkodliwych odczynów dla zdrowia.

Zastosowanie: Odwary z owocni fasoli stosuje się z dobrym skutkiem w schorzeniach nerek, moczowodów i pęcherza, kiedy wydalanie moczu jest zbyt małe a także, gdy spowodowało to obrzęki na skutek zatrzymania w organizmie wody oraz jonów sodu i chloru. Wraz ze zwiększoną ilością moczu są usuwane szkodliwe produkty przemiany materii. Daje to dobre wyniki w stanach zapalnych dróg moczowych i kamicy, zwłaszcza fosforanowej, a także w chorobie reumatycznej i skazie moczanowej.

Przetwory: Odwar ze strąków fasoli: 3-4 łyżki rozdrobnionych strąków zalać 2 szklankami ciepłej wody, pozostawić na 3-5 godz. do spęcznienia, następnie gotować pod przykryciem 3 min. Odstawić na 15 min i przecedzić. Pić 2-3 razy dziennie po 1/2 szklanki między posiłkami jako środek moczopędny oraz pomocniczy w chorobie reumatycznej i dnie.

Zioła przeciwkamicowe: zmieszać po 50 g rozdrobnionych strąków fasoli i liści borówki czernicy oraz po 20 g liści mącznicy lekarskiej, ziela fiołka trójbarwnego, znamion kukurydzy i kwiatów (lub ziela) wrzosu. Zalać 1 łyżkę ziół 1 szklanką wody gorącej i gotować łagodnie po przykryciem 2-3 min. Odstawić na 15 min i przecedzić. Pić po 1 szklance ciepłego odwaru 2-3 razy dziennie między posiłkami zapobiegawczo, gdy analiza moczu wykazuje obecność składników mineralnych (szczawiany, fosforany).

Zioła w podagrze (dnie): zmieszać po 30 g strąków fasoli, kwiatów pierwiosnka, słomy owsianej, liści brzozy i liści czarnej porzeczki. Zalać 3 łyżki ziół 21/2 szklanki wody ciepłej i postawić pod przykryciem na parze na 30 min. Odstawić na 5 min i przecedzić. Pić porcjami w ciągu dnia między posiłkami. 

OWOC JAŁOWCA
Juniperi fructus

Działanie: Surowiec ma wyraźne własności moczopędne, związane z obecnością flawonoidów, a także olejku eterycznego i zawartego w nim terpinenolu, który zwiększa ilość wydalanego moczu i wraz z nim jonów sodu i chloru oraz kwasu moczowego. Należy jednak pamiętać, że zbyt duże dawki przetworów z jałowca mogą spowodować podrażnienie nerek. Bardzo jest ważne działanie bakteriobójcze jałowca na patogenne szczepy bakterii w drogach moczowych i przewodzie pokarmowym. Działanie owoców jałowca stanowi przykład współdziałania z odpowiednimi antybiotykami w ostrych i podostrych zakażeniach dróg moczowych. Antybiotyk pozwala na opanowanie zakażenia w krótkim czasie przez zniszczenie większości, ale nie wszystkich bakterii. Aby uniknąć nawrotów zakażeń, należy po odstawieniu antybiotyku zastosować niezwłocznie zioła moczopędne i bakteriobójcze, zawierające ja- łowiec, aby zniszczyć resztę bakterii, zwykle już opornych na antybiotyk.

Wyciągi  z  owoców jałowca  wzmagają  nieznacznie wydzielanie żółci  oraz  ułatwiają  jej przepływ przez drogi żółciowe, a także zwiększają wytwarzanie soku żołądkowego i pobudzają perystaltykę jelit oraz wydzielanie potu.

Olejek jałowcowy działa drażniąco na skórę, rozszerza nieznacznie naczynia włosowate, powodując zaczerwienienie. Olejek, podobnie jak wyciągi z jałowca, działa bakteriobójczo.

Działania niepożądane: Długotrwałe lub zbyt duże dawki wyciągu z owoców jałowca, a także sam olejek, podawane doustnie, mogą spowodować podrażnienie błony śluzowej przewodu pokarmowego i nerek, rozszerzenie naczyń krwionośnych i długo utrzymujący się od- czyn zapalny. Należy zachować ostrożność lub zaniechać stosowania przetworów z jałowca w stanach zapalnych dróg moczowych. Nie podawać kobietom w ciąży. Zewnętrznie olejek może spowodować zapalenie skóry z obrzmieniem i bolesnością.

Zastosowanie: Przetwory z jałowca stosuje się od dawna w schorzeniach wywołanych za- trzymaniem w ustroju wody i jonów sodu, zwłaszcza w obrzękach spowodowanych niedomogą nerek, a niekiedy również układu krążenia. Najczęściej podaje się jałowiec w stanach zapalnych dróg moczowych, zwłaszcza w zapaleniu miedniczek nerkowych i pęcherza moczowego, nawet jeśli są wywołane przez bakterie antybiotykooporne.


Olejek jałowcowy stosuje się z reguły zewnętrznie na skórę w postaci złożonych mazideł do wcierań  rozgrzewających  w bólach  reumatycznych  i  nerwobólach  (Linimentum  saponatocamphoratum).

Przetwory: Napar jałowcowy: 1 łyżkę rozdrobnionych owoców jałowca zalać 1 szklanką wody wrzącej i naparzać pod przykryciem 30 min. Odstawić na 10 min i przecedzić. Wypić w ciągu dnia porcjami po 1-2 łyżki po posiłkach jako środek moczopędny, bakteriobójczy i żółciopędny. Przyjmować napar przez 5 tygodni, po czym zrobić przerwę na 1-2 tygodnie.

Wino jałowców e: 50 g rozdrobnionych owoców jałowca zalać 1 l wina i powoli ogrzewać do wrzenia. Odstawić pod przykryciem na 3 dni. Odcedzić i zlać do butelki. Pić codziennie rano na czczo kieliszek jako środek moczopędny, a na 30 min przed posiłkiem jako wzmagający łaknienie.

Owoce jałowca (doustnie). W zaburzeniach trawiennych oraz wzdęciach przyjmować doustnie owoce według następującego schematu: rozpocząć od 4 sztuk i codziennie zwiększać o 1 sztukę do 15 owoców dziennie, po czym codziennie przyjmować o 1 sztukę mniej aż do 1 sztuki dziennie i na tym kurację zakończyć.


Kąpiel jałowcowa: zagotować 1 kg młodych gałązek jałowca oraz garść jego owoców w 2 l wody. Po ostudzeniu przecedzić, wlać do wanny i dopełnić wodą o temp. około 38° do 1/3 objętości. Czas kąpieli około 15 min. Stosować w reumatyzmie, artretyzmie i wypryskach skórnych. 

ZIELE FIOŁKA TRÓJBARWNEGO
Violae tricoloris herba

Działanie: Diureticum, depurativum, vasotonicum, expectorans. Surowiec zwiększa ilość wydalanego moczu, a wraz z nim szkodliwych produktów przemiany materii. Jest to działanie ogólnie odtruwające. Rutozyd zawarty w surowcu wpływa korzystnie na przepuszczalność i elastyczność naczyń włosowatych. Ponadto poprawia on przebieg procesów oksydacyjnych i metabolicznych w organizmie. Zawarte w wyciągu z surowca saponiny drażnią błony śluzowe górnych dróg oddechowych, wzmagają produkcję śluzu i pobudzają odkrztuszanie. Pochodne kwasu salicylowego w tym surowcu wykazują słabe działanie przeciwzapalne. 

Wskazania: Surowiec stosowany jest najczęściej wewnętrznie w chorobach skóry np. przy trądziku - jako surowiec oczyszczający (moczopędny), odtruwający i poprawiający metabolizm. Podobne zastosowanie znalazł jako lek pomocniczy w leczeniu kilku innych dolegliwości np.: choroby reumatycznej, skazy moczowej, otyłości czy cukrzycy. Może być również stosowany jako środek wzmacniający naczynia krwionośne np. w retinopatii cukrzycowej. Również jako składnik pomocniczy mieszanek ziołowych o działaniu wykrztuśnym. Zewnętrznie stosowany jest w leczeniu dolegliwości skórnych jako lek o działaniu przeciw zapalnym. 

  

ZNAMIĘ KUKURYDZY 
Maydis stigma

Działanie: Wyciągi ze znamion kukurydzy obniżają napięcie mięśni gładkich dróg moczowych i nieznacznie pobudzają wydalanie moczu. Zwiększają jednak wyraźnie ilość usuwanych tą drogą moczanów, fosforanów i szczawianów. Wykazują również swoiste działanie przeciwzapalne na drogi moczowe, a zwłaszcza na pęcherz. Ponadto wywie- rają korzystny wpływ na wątrobę i zwiększają nieznacznie wytwarzanie żółci. Zmniejszają przy tym napięcie mięśni gładkich dróg żółciowych, dzięki czemu ułatwiają jej przepływ do dwunastnicy.  Obserwuje się często niewielki spadek podwyższonego ciśnienia  krwi, który można przypisać skojarzonemu działaniu moczopędnemu oraz przeciwskurczowemu znamion kukurydzy. Stwierdza się również nieznaczne zwiększenie krzepliwości krwi.

Działania niepożądane: Przetwory z kukurydzy stosowane w zalecanych dawkach nie wywołują objawów niepożądanych.

Zastosowanie: Znamiona kukurydzy stosuje się przede wszystkim jako lek moczopędny oraz w pewnym stopniu przeciwzapalny i rozkurczowy w przypadku trudności w oddawaniu moczu. Ponadto w zapaleniu miedniczek nerkowych i pęcherza oraz w obrzękach wywołanych niewydolnością krążenia i nerek. Pomocniczo stosowane są w kamicy moczanowej i fosforanowej, białkomoczu, skazie moczanowej oraz chorobie reumatycznej. Podaje się je również ja- ko lek żółciopędny w zastoju żółci i pomocniczo w zapaleniu wątroby oraz kamicy żółciowej. Czasem wykorzystuje się je jako lek wspomagający w początkowych stanach cukrzycy, otyłości oraz skłonności do krwawień na skutek obniżonej krzepliwości krwi.

W lecznictwie ludowym znamiona kukurydzy są traktowane jako środek zwiększający popęd płciowy oraz regulujący krwawienia miesięczne u kobiet, ale brak na to uzasadnienia naukowego.

Przetwory: Odwar ze znamion kukurydzy: 2 łyżki znamion zalać 2 szklankami wody letniej. Ogrzewać do wrzenia i gotować pod przykryciem 3 min. Odstawić na 15 min i przecedzić. Pić po 1/2-2/3 szklanki 2-4 razy dziennie między posiłkami jako lek moczopędny i żółciopędny. Działanie moczopędne można wzmocnić, dodając nieco kwiatów chabru, a działanie żółciopędne _ przez dodanie liści mięty pieprzowej.

Zioła moczopędne: zmieszać 50 g znamion kukurydzy, ziela nawłoci i ziela połonicznika oraz po 25 g ziela rdestu ptasiego i ziela skrzypu. Zalać 3 łyżki ziół 3 szklankami wody ciepłej i ogrzewać do wrzenia pod przykryciem. Gotować 5 min i od- stawić na 10 min. Przecedzić. Pić 3 razy dziennie po 1 szklance po jedzeniu w stanach zapalnych dróg moczowych i w kamicy moczowej.

ZIELE NAWŁOCI
Virgaureae herba, syn. Solidaginis herba

Działanie: Flawonoidy i olejek eteryczny, zawarte w przetworach z ziela nawłoci, działają silnie moczopędnie. Aktywniejsze są wyciągi alkoholowe niż wodne. Flawonoidy, jak rutyna i kwercetyna z ziela nawłoci, wchłaniają się w jelicie cienkim i uszczelniają ściany włosowatych naczyń krwionośnych.

Dzięki obecności garbników przetwory z ziela nawłoci działają w przewodzie pokarmowym ściągające, przeciwbakteryjnie, a przede wszystkim przeciwzapalnie, gdyż współdziałają z nimi związki saponinowe. Garbniki oraz kwasy polifenolowe mają też własności odtruwające po podaniu doustnym, gdyż wiążą w przewodzie pokarmowym toksyny i inne związki szkodliwe dla ustroju lub tworzą z nimi połączenia mniej trujące, usuwane następnie z moczem.

Działania niepożądane: Przetwory z ziela nawłoci stosowane w zalecanych dawkach nie wykazują działania szkodliwego.

Zastosowanie: Najczęściej stosuje się przetwory z ziela nawłoci w stanach zapalnych dróg moczowych, zwłaszcza w zapaleniu kłębków nerkowych, miedniczek nerkowych, moczowodów i pęcherza moczowego, a także jako środek pomocniczy w kamicy moczowej, skazie moczanowej i nadciśnieniu. Ziele nawłoci wchodzi w skład granulatu Urogran i pasty Fitolizyna. Niekiedy podaje się napary lub odwary z ziela nawłoci jako pomocniczy środek usprawniający przemianę materii, odtruwający i przeciwzapalny w chorobie gośćcowej, dnie i niekiedy schorzeniach skórnych.

Można również stosować przetwory z nawłoci w nieżycie żołądka i jelit oraz niewłaściwej fermentacji w przewodzie pokarmowym. Także w drobnych krwawieniach po nieznacznych uszkodzeniach błon śluzowych przewodu pokarmowego i osłabieniu oraz nadmiernej przepuszczalności ścian letniczek i naczyń włosowatych w jelitach.

Z uwagi na garbniki i saponiny trójterpenowe podaje się napary z nawłoci zewnętrznie do płukań w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła, do okładów na trudno gojące się rany, owrzodzenia skóry i czyraki, a także do okładów i tamponów oraz do irygacji pochwy.

Przetwory: Napar z ziela nawłoci: 1 łyżkę ziela zalać 1-11/2 szklanki wody wrzącej i po- stawić na parze pod przykryciem na 20 min. Odstawić na 10 min i przecedzić. Pić po 1/4-1/2 szklanki 2-3 razy dziennie między posiłkami jako środek moczopędny, odtruwający oraz regulujący czynność przewodu pokarmowego.

Ten sam napar można stosować zewnętrznie do irygacji oraz okładów. Można dodać 1/2 łyżeczki Azulanu.

Odwar z ziela nawłoci: 11/2 łyżki ziela zalać 1 szklanką wody letniej, ogrzewać do wrzenia i gotować łagodnie 3 min. Odstawić na 10 min i przecedzić. Stosować zewnętrznie do okładów, obmywań i tamponów, a także do płukania jamy ustnej i do kąpieli. Można dodać 1/2 łyżeczki Azulanu.

Powidełka moczopędne dla dzieci: zmieszać po 10 g ziela nawłoci, liści brzozy, pączków topoli, kwiatów wiązówki i kwiatów rumianku. Całą ilość ziół rozdrobnić na proszek w wysokoobrotowym młynku elektrycznym i zmieszać dokładnie z 50 g powideł lub dżemu na jedno- litą masę. Podawać doustnie dzieciom 1-2 łyżeczki 2 razy dziennie po jedzeniu. Popić wodą lub wodą z sokiem. Powidełka te działają moczopędnie i rozkurczowo.

Zioła do okładów: zmieszać równe ilości ziela nawłoci, ziela przywrotnika i kwiatów nagietka. Zalać 11/2 łyżki ziół 1 szklanką wody letniej, ogrzać do wrzenia i gotować łagodnie pod przykryciem 3 min. Odstawić na 10 min i przecedzić. Stosować zewnętrznie do okładów, obmywań i tamponów, a także do płukania jamy ustnej i gardła.

Zioła moczopędne: zmieszać po 50 g ziela nawłoci, ziela połonicznika i znamion kukurydzy oraz po 25 g ziela rdestu ptasiego i ziela skrzypu. Zalać 3 łyżki mieszanki 3 szklankami wody ciepłej. Ogrzać do wrzenia i gotować powoli pod przykryciem 5 min. Odstawić na 10 min i przecedzić do termosu. Pić 3 razy dziennie 1 szklankę po jedzeniu w kamicy szczawianowej. Optymalne pH moczu 6,0-6,2.

ZIELE SKRZYPU
Equiseti herba

Działanie: Przetwory z ziela skrzypu dzięki obecności flawonoidów zwiększają objętość wydalanego moczu i usuwają nadmiar moczanów. Odbywa się to jednak dość nieregularnie ze względu na hamujący wpływ saponiny ekwizetoniny, a w mniejszym stopniu związków krze- mu. Flawonoidy działają również łagodnie rozkurczowo na drogi żółciowe i moczowe, a także uszczelniają ściany naczyń krwionośnych. Przeciwdziałają obrzękom i poprawiają pracę serca. Ponadto działają odtruwająco i usprawniają czynność wątroby. Wyciągi ze skrzypu działają ściągające i przeciwbakteryjnie. Podane zewnętrznie mają działanie ściągające i przeciwzapalne.

Zawarta w zielu krzemionka rozpuszczalna w wodzie ma wpływ na różne procesy metaboliczne organizmu ludzkiego. Związki krzemu utrzymują prawidłową elastyczność i odporność naskórka, błon  śluzowych, tkanki łącznej i kości, regulują przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych, hamują odkładanie się w nich tłuszczów oraz wywierają korzystny wpływ na aktywność hormonalną ludzi starszych. Znajdująca się w odwarach rozpuszczalna w wodzie krzemionka wchłania się dobrze w przewodzie pokarmowym i wydala głównie z kałem. Część krzemionki przechodzi do moczu, gdzie pełni funkcję jednego z koloidów ochronnych, przeciwdziałających krystalizacji niektórych składników mineralnych w drogach moczowych. Skrzyp uzupełnia także niedobory innych pierwiastków, jak potas i magnez, oraz niektórych mikroelementów.

Ziele skrzypu zwiększa krzepliwość krwi i działa przeciwkrwotocznie. Pobudza także w nieznacznym stopniu wzrost liczby krwinek czerwonych oraz podnosi poziom hemoglobiny.

Działania niepożądane: Ze względu na zawartość antywitaminy B1 _ po długotrwałym stosowaniu przetworów ze skrzypu polnego może nastąpić niedobór witaminy B1  z charaktery- stycznymi objawami.

Zastosowanie: Odwary z ziela skrzypu stosuje się jako słaby środek moczopędny w mało nasilonych schorzeniach dróg moczowych oraz obniżonym przesączaniu w kłębkach nerkowych. Pomocniczo w obrzękach spowodowanych zatrzymaniem wody i elektrolitów w organizmie w wyniku schorzeń nerek lub serca. Ponadto w początkach kamicy moczowej, w gośćcu i skazie moczanowej, w niektórych chorobach skórnych wywołanych nagromadzeniem we krwi szkodliwych produktów przemiany materii, m.in. w łuszczycy.

Odwary ze skrzypu stosuje się też dla przyspieszenia gojenia i odnowy tkanki łącznej w niektórych zaburzeniach metabolicznych w okresie pooperacyjnym. Pomocniczo w większych uszkodzeniach skóry, np. po oparzeniach oraz w zwiększonej przepuszczalności i zmniejszonej elastyczności naczyń włosowatych, w miażdżycy, a także w leczeniu gruźlicy płuc.

Zalecane są również osobom starszym z niedoborem krzemu, utrudnioną resorpcją soli wapnia z pokarmów oraz zespołem złego wchłaniania wskutek zmian zanikowych w błonie śluzowej przewodu pokarmowego. Wskazane są dla kobiet ciężarnych i karmiących w celu podtrzymania niezbędnego poziomu krzemu w osoczu krwi.

Jako lek pomocniczy odwary ze skrzypu podaje się niekiedy w nadmiernych krwawieniach miesiączkowych, rzadziej w macicznych, również w krwawieniach z żylaków odbytu, z owrzodzeń okrężnicy oraz ze wrzodów żołądka i dwunastnicy, a także w krwawieniach z nosa i płuc.

Zewnętrznie odwary służą do płukania w stanach zapalnych jamy ustnej i do okładów w schorzeniach skóry.

W przypadku długotrwałego podawania wyciągów ze skrzypu należy 1-2 razy dziennie przyjmować po 1 tabletce witaminy B1 -0,003.

Ziele skrzypu jest składnikiem granulatów Betagran, Reumogran i Urogran oraz mieszanek ziołowych Cardiosan, Pulmosan, Reumosan i Urosan, a wyciągi z ziela skrzypu wchodzą w skład płynów Betasol i Cholesol oraz pasty Fitolizyna, produkowanych w kraju przez Herbapol. Są też składnikami wielu preparatów zagranicznych.

Przetwory: Odwar z ziela skrzypu: 2 łyżki ziela zalać 11/2 szklanki wody ciepłej i gotować łagodnie pod przykryciem 10 min. Odstawić na 10 min i przecedzić do termosu. Pić 1/2-2/3 szklanki 2-4 razy dziennie między posiłkami jako łagodny środek moczopędny i regulujący przemianę materii. Pomocniczo w chorobie gośćcowej i skazie moczanowej. W krwawieniach kobiety powinny pić 4 razy dziennie po 2/3-1 szklankę odwaru. W gruźlicy i krwawieniach płucnych należy sporządzić odwar z 4 łyżek ziela w 3 szklankach wody i wypić porcjami w ciągu dnia. Powtarzać przez kilka tygodni jako środek pomocniczy.

Zioła ogólnie odtruwające: zmieszać po 50 g ziela skrzypu, ziela lub liści mięty pieprzowej i korzeni łopianu oraz po 25 g ziela rdestu ptasiego, liści orzecha włoskiego, kwiatów bzu czarnego i kwiatów chabru. Zalać 2 łyżki ziół 21/2 szklanki wody ciepłej i pozostawić na 30 min do napęcznienia. Ogrzać do zagotowania, odstawić na 15 min i przecedzić. Pić 2/3 szklanki 3 razy dziennie między posiłkami jako środek odtruwający, moczopędny, przeciwzapalny i przeciwkrwotoczny w marskości wątroby, niewydolności nerek, dolegliwościach skórnych, otyłości, gośćcu i dnie.

Mieszanka ziołowa przeciw wypadaniu włosów: zmieszać równe ilości ziela skrzypu, korzenia łopianu, ziela nawłoci, ziela fiołka trójbarwnego i ziela uczepu trójdzielnego lub liści brzozy. Zalać 2 łyżki ziół 21/2 szklanki wody ciepłej i pozostawić na 1 godz. do spęcznienia. Ogrzać powoli do wrzenia, odstawić na 15 min i przecedzić. Pić 2/3 szklanki 3 razy dziennie między posiłkami. Jednocześnie przyjmować 3 razy dziennie po kapsułce witaminy A+E.

Zioła w łysieniu: zmieszać po 50 g ziela skrzypu i korzenia pokrzywy oraz po 25 g korzenia łopianu i kwiatów nagietka. Zalać 3-4 łyżki ziół litrem wody ciepłej i gotować powoli 5-10 min. Odstawić na 10 min i przecedzić. Zmywać odwarem owłosioną skórę głowy, lekko masując. Nie wycierać, lecz zawinąć ręcznikiem na 30 min. Przed zabiegiem umyć głowę mydłem siarkowym lub dziegciowym. Stosować co 2-3 dni, a w miarę poprawy raz na tydzień. Jednocześnie przyjmować 3 razy dziennie po 2-3 tabletki pantotenianu wapnia po 25 mg przez kilka tygodni. Poleca się picie naparu z ziół przeciw wypadaniu włosów.

 

KORZEŃ WILŻYNY
Ononidis radix 

Działanie: Dzięki obecności olejku eterycznego oraz flawonoidów korzeń wilżyny wykazu- je dość silne działanie moczopędne i ułatwia wydalanie z organizmu mocznika, chlorków i różnych szkodliwych produktów przemiany materii.

Przetwory z wilżyny słabo pobudzają wydzielanie soku żołądkowego, w niewielkim stopniu hamują drobne krwawienia z włosowatych naczyń przewodu pokarmowego, mają też słabe działanie przeciwzapalne, korzystne w leczeniu żylaków odbytu.

Działania niepożądane: Przetwory z wilżyny stosowane w dawkach leczniczych nie wykazują działania szkodliwego.

Zastosowanie: Przetwory z wilżyny stosuje się przede wszystkim w chorobach nerek i dróg moczowych, a także w kamicy moczowej, skazie moczanowej, stanach reumatoidalnych oraz niektórych schorzeniach skórnych. Korzeń wilżyny wchodzi w skład pasty Fitolizyna, stosowanej jako środek zapobiegający powstawaniu kamieni moczowych, oraz granulatu Betagran i płynu Betasol, używanych jako lek wspomagający w różnych postaciach łuszczycy.

Niekiedy stosuje się korzeń wilżyny w żylakach odbytu (hemoroidach) i towarzyszących im krwawieniach oraz bólu i świądzie. Czasem w łagodnym, przewlekłym nieżycie przewodu po- karmowego oraz drobnych krwawieniach z włosowatych naczyń krwionośnych, ale zawsze w połączeniu z innymi surowcami.

Przetwory: Napar z korzenia wilżyny: 1 łyżkę rozdrobnionych korzeni zalać w termosie 1-1 1/2 szklanki wody wrzącej, zamknąć i pozostawić na 1-2 godz.

Pić po 1/4-1/3 szklanki 2-4 razy dziennie miedzy posiłkami jako środek moczopędny.

Dawniej zalecano odwary z korzenia wilżyny. Obecnie stwierdzono, że gotowanie tego surowca powoduje powstawanie substancji antydiuretycznej, hamującej wydzielanie moczu. Dla- tego korzystniej jest zalać surowiec ciepłą wodą, pozostawić na 1 godz. do napęcznienia, następnie ogrzać do wrzenia (nie należy gotować).

Zioła moczopędne: zmieszać po 25 g rozdrobnionego korzenia wilżyny, strączków fasoli, ziela skrzypu i liści mięty pieprzowej oraz po 50 g liści mącznicy lekarskiej, liści brzozy i rozdrobnionego korzenia lubczyka. Zalać 3 łyżki ziół 3 szklankami wody ciepłej i gotować łagodnie pod przykryciem 3 min. Odstawić na 10 min i przecedzić do termosu. Pić po 1 szklance 3 razy dziennie między posiłkami w kamicy moczowej, zwłaszcza gdy powstają złogi fosforanów, moczanów i szczawianów.

Zioła w kamicy szczawianowej i fosforanowej: zmieszać po 50 g korzenia wilżyny, liści brzozy i kwiatów bzu czarnego oraz po 25 g ziela fiołka trójbarwnego, kwiatów robinii akacjowej i strączków fasoli. Zalać 3 1/2 łyżki ziół 4 1/2 szklanki wody wrzącej i pozostawić pod przykryciem na parze przez 20 min. Odstawić na 10 min i przecedzić. Pić 2/3-1 szklankę naparu 3-5 razy dziennie. W kamicy szczawianowej (ale nie fosforanowej) przyjmować jednocześnie na koniec noża węglan lub tlenek magnezu. W kamicy szczawianowej korzystne jest, aby pH moczu wynosiło 6,0-6,2, natomiast w kamicy fosforanowej pH powinno osiągać 5,2-5,6.

Zioła w skazie moczanowej (dnie): zmieszać po 20 g korzenia wilżyny, strączków fasoli i słomy owsianej oraz 50 g kory wierzbowej. Zalać 2 łyżki ziół 21/2 szklanki wody ciepłej, po- zostawić na 1-2 godz. do napęcznienia, ogrzać powoli do wrzenia (nie gotować), odstawić na 10 min i przecedzić. Pić 3 razy dziennie po 2/3 szklanki między posiłkami przez kilka tygodni w podwyższonym poziomie kwasu moczowego we krwi, bólach stawowych spowodowanych odkładaniem się moczanów w początkach kamicy moczanowej oraz w zapaleniu prostaty.

Zioła w stanach zapalnych gruczołu krokowego: zmieszać równe ilości korzenia wilżyny, ziela połonicznika, kłącza pięciornika kurzego ziela, kory wierzbowej, ziela tymianku i ziela skrzypu. Do 2 szklanek wody ciepłej wsypać 1 1/2 łyżki ziół, pozostawić na 1 godz. do na- pęcznienia, ogrzać powoli do wrzenia i odstawić na 10 min, po czym przecedzić. Pić 1/2-2/3 szklanki 3-4 razy dziennie między posiłkami.

Źródło: internet oraz opracowania własne.